VHZ-redacteuren Elma Blom, Rob Zwitserlood en Loes Wauters selecteerden voor u enkele interessante artikelen uit internationale vaktijdschriften. Deze keer over hoe zorgprofessionals omgaan met het beoordelen van taalniveau bij meertalige kinderen, een effectstudie naar productie van complexe zinnen bij kinderen met TOS en het kortetermijngeheugen bij doven en slechthorenden.
Foto: Pixabay.com
Deze effectstudie is uitgevoerd bij 33 kinderen met TOS tussen 4 en 7 jaar, gemiddelde leeftijd 5 jaar. Productie van complexe zinnen is lastig voor kinderen met TOS. De kinderen met TOS hadden allemaal problemen met de productie van lijdend voorwerp bijzinnen (‘Ik denk dat het zal drijven’, ‘We zien dat het beweegt’). In de RCT met drie condities werden recast technieken gebruikt tijdens zaakvakonderwijs (natuur en techniek) om te zien of kinderen vooruitgingen in deze zinsconstructies. En of ze meer kennis vergaarden over de behandelde onderwerpen. De experimentele recastgroep werd vergeleken met twee controlecondities: woordenschat en zaakvakkennis, fonologisch bewustzijn en zaakvakkennis. Er werden voor- en nametingen verricht naar correcte productie van dit type onderschikkende zinnen en naar de opgedane kennis van de aangeboden zaakvakthema’s bij de groepen.
De resultaten laten zien dat alle kinderen vooruitgingen op de zaakvakkennis, en alleen de recastgroep op de onderschikkende zinnen. De auteurs trekken de voorzichtige conclusie dat het goed mogelijk is om grammaticale taaltherapie te integreren binnen het zaakvakonderwijs. Ze suggesteren dat logopedisten binnen de therapie (meer) kunnen aansluiten bij het schoolcurriculum. Taaltherapie gericht op zinsbouw die recasts gebruikt blijkt effectief voor jonge kinderen met TOS. De studie vond plaats tijdens een 5 weken lang zomerkamp van 5 halve dagen per week. Een conditie die we niet kennen in Nederland. De therapie was intensief met twee sessies van 45-60 minuten per dag in kleine groepjes. Dat maakt de resultaten niet zomaar generaliseerbaar naar de Nederlandse situatie.
Teaching little kids big sentences, May 2023
Eerdere onderzoeken naar het kortetermijngeheugen en werkgeheugen bij doven en slechthorenden laten wisselende resultaten zien. Daarom hebben de auteurs van dit artikel de literatuur over het verbale en visuele geheugen van dove volwassen gebarentaalgebruikers (zonder hoorhulpmiddelen) en horende volwassenen (niet-gebarentaalgebruikers) systematisch onderzocht.
Het verbale geheugen verwijst naar de vaardigheid om een reeks items te onthouden en herhalen. De items kunnen bijvoorbeeld letters, cijfers, woorden, gebaren of zinnen zijn. Bij het verbale kortetermijngeheugen gaat het om het vasthouden van informatie. Vaak gemeten met de forward digit span, het herhalen van een reeks getallen. Bij het verbale werkgeheugen gaat het om het vasthouden en manipuleren van informatie. Vaak gemeten met de backward digit span, het achterstevoren herhalen van een reeks getallen.
Bij het visuele geheugen gaat het om het onthouden en verwerken van visuele informatie, zoals plaatjes of voorwerpen. Het visuele kortetermijngeheugen wordt vaak gemeten met de Corsi block-test waarbij de volgorde waarin blokjes worden aangetikt moet worden herhaald.
Uit de analyse van de literatuur bleek dat de dove gebarentaalgebruikers lager scoorden dan de horende volwassenen op het verbale geheugen, zowel het kortetermijn- als het werkgeheugen, maar niet op het visuele kortetermijngeheugen[1]. Het effect op het verbale kortetermijngeheugen was sterker dan op het verbale werkgeheugen. Voor het verbale en visuele kortetermijngeheugen werd het verschil tussen de dove en horende volwassenen groter naarmate de deelnemers ouder werden.
De auteurs geven als belangrijke implicatie van deze resultaten dat het gebruik van verbale taken om het geheugen van dove kinderen te meten kan leiden tot een onderschatting van hun vaardigheden. Bij de volwassenen bleek namelijk uit de literatuur dat ze niet verschillen van horende volwassenen als hun kortetermijngeheugen visueel werd gemeten.
Psychonomic Bulletin & Review, April 2023 (geen open access)
[1] Over het visuele werkgeheugen kon door het lage aantal aan artikelen geen conclusie worden getrokken
Literatuuroverzicht:
1. Scharff Rethfeldt, W., McNeilly, L., Laasonen, M., Meir, N., Abutbul-Oz, H., Smolander, S., Niegia Garcia Goulart, B., & Frances Hunt, E. (2023). Assessment of Developmental Language Disorder in Multilingual Children: Results from an International Survey. Folia Phoniatrica et Logopaedica : official organ of the International Association of Logopedics and Phoniatrics (IALP), 10.1159/000533139. Advance online publication.
2. Owen Van Horne, A. J., Curran, M., Wagner Cook, S., Cole, R., McGregor, K.K. (2023). Teaching little kids big sentences: A randomized controlled trial showing that children with DLD respond to complex syntax intervention embedded within the context of preschool/kindergarten science instruction. International Journal of Language & Communication Disorders, 58, 1551–1569.
3. McFayden, T.C., Gonzalez Aquiar, M.K., MacKenzie, C.C., McIntosh, A., & Multhaup, K.S. (2023). Verbal and visual serial-order memory in deaf signers and hearing nonsigners: A systematic review and meta-analysis.
