Een vroegtijdige diagnose van gehoorverlies en tijdige, passende hoorrevalidatie - door middel van hoorapparaten (HA) of cochleaire implantaten (CI) - is van groot belang voor de taalontwikkeling van mensen die doof of slechthorend zijn (DSH). Onderzoek naar hoorrevalidatie met HA of CI laat veelbelovende resultaten zien in ten aanzien van de taalvaardigheid van DSH-kinderen. Toegang hebben tot het auditieve signaal op jonge leeftijd heeft een positieve invloed op de receptieve auditieve vaardigheden van kinderen en als gevolg daarvan hun taalvaardigheid en de mogelijkheid om te integreren in reguliere scholen. DSH-kinderen integreren over het algemeen goed in het reguliere basis- of voortgezet onderwijs en bereiken daar vaak een onderwijsniveau dat vergelijkbaar is met dat van hun leeftijdsgenoten zonder gehoorverlies. Echter, op sociaal en emotioneel vlak kunnen DSH-kinderen in het reguliere onderwijs moeilijkheden ervaren. DSH-kinderen benoemen vaker depressieve gevoelens te hebben dan kinderen zonder gehoorverlies en worden minder populair gevonden worden in de klas. Op het niveau van basis- en voortgezet onderwijs, zijn er speciale scholen beschikbaar (speciaal basisonderwijs en speciaal voortgezet onderwijs) waar DSH-kinderen specialistische ondersteuning krijgen. Voor DSH-studenten die zich willen inschrijven aan een universiteit of hogeschool, zijn reguliere onderwijsprogramma's de enige optie in Nederland.
Als DSH-studenten eenmaal zijn ingeschreven in het regulier hoger onderwijs, is het bereiken van studiesucces niet vanzelfsprekend. Naast de algemene individuele verschillen die tussen studenten aanwezig zijn en die een effect hebben op het studiesucces van studenten, wordt het studiesucces voor DSH-studenten ook mede bepaald door factoren die direct en/of indirect verband houden met hun gehoorverlies. In de afgelopen jaren is er al veel onderzoek gedaan naar factoren die van invloed kunnen zijn op de academische prestaties van DSH-studenten in het reguliere hoger onderwijs en hoe deze factoren zich verhouden tot het studiesucces van DSH-studenten in het reguliere hoger onderwijs. Ondanks waardevolle inzichten vanuit deze reeds beschikbare onderzoeken, blijven DSH- studenten ook vandaag de dag nog belemmeringen ervaren, onder andere ten aanzien van de sociale integratie en inclusie.
Het overkoepelende doel van het werk beschreven in dit proefschrift is om inzicht te krijgen in de academische prestaties en ervaringen van dove of slechthorende studenten in het regulier hoger onderwijs en in hoeverre de toegang tot academische taal, hun onderwijsloopbaan beïnvloedt. Daartoe werd in dit proefschrift eerst de onderwijsomgeving (de luistercontext) in het hoger onderwijs geëvalueerd. Door middel van een vragenlijst is de kwaliteit van de luisterervaringen van studenten zonder gehoorverlies vastgesteld. Daarnaast is de klasakoestiek gemeten in een representatieve set universitaire klaslokalen en getoetst aan het referentiekader voor klasakoestiek. Vervolgens zijn de scores van DSH-studenten op taalvaardigheidstests en non-verbale intelligentie-subtests geëvalueerd en gerelateerd aan hun gehoorverlies. Tot slot, om een meer diepgaand inzicht te krijgen in hoe DSH-studenten in het reguliere hoger onderwijs functioneren, werden hun perspectieven en ervaringen geanalyseerd in een kwalitatief onderzoek.
Uit de uitkomsten van het voorliggende onderzoek tonen aan dat zelfs voor studenten zonder gehoorverlies, de huidige akoestische omgeving in Nederlandse instellingen voor hoger onderwijs, niet optimaal is om tot leren te komen. Echter, eenmaal ingeschreven in een regulier hoger onderwijsprogramma, presteren DSH-studenten even goed op cognitieve- en talige tests als hun leeftijdsgenoten zonder gehoorverlies. De resultaten tonen daarnaast geen statistisch significante correlaties tussen de mate van gehoorverlies en de academische taalvaardigheid van de DSH-studenten. Deze uitkomsten tonen aan dat academisch succes bij DSH-studenten slechts gedeeltelijk afhangt van receptieve taalvaardigheid. Sterke cognitieve vaardigheden kunnen de gemiste informatie in het auditieve signaal compenseren en/of DSH-studenten hebben coping-mechanismen ontwikkeld die hen helpen. En tegelijkertijd moeten beschikbare ondersteunende diensten bekend en toegankelijk zijn voor DSH-studenten, zonder dat zij daar extra moeite voor moeten doen.
Om het leren voor alle studenten in het hoger onderwijs te faciliteren, wordt op basis van de verworven inzichten in dit proefschrift aanbevolen om: i) de akoestische omgeving in het hoger onderwijs te verbeteren, ii) het gebruik van een microfoon door docenten te stimuleren en iii) omgevingslawaai in klaslokalen, skills labs en collegezalen te onderdrukken/vermijden. De veelbelovende academische prestaties van DSH-studenten, hebben gevolgen voor het sociale en emotionele welzijn van studenten. Voor docenten in het basis- en voortgezet onderwijs wordt daarom aanbevolen om DSH- studenten uit te rusten met de juiste vaardigheden en coping-mechanismen, zodat zij goed voorbereid kunnen starten in het reguliere hoger onderwijs. Daarnaast wordt aanbevolen aan beleidsmakers in het hoger onderwijs en studentenondersteuners om de kennis en vaardigheden van lesgevend en ondersteunend personeel over de inclusie van DSH-studenten in het regulier hoger onderwijs te verbeteren en DSH-studenten uit te nodigen voor het co- creëren van beleid aangaande hun doelgroep.
Het volledige proefschrift is hier te vinden.
