In mei 2022 is Wendy Bliekendaal gestart met haar promotieonderzoek naar de spellingvaardigheden van kinderen met TOS in de bovenbouw van het basisonderwijs. Daarover is nog weinig bekend. Hebben kinderen met TOS (nog) moeite met spelling aan het einde van de basisschoolperiode? Zijn bepaalde regels en patronen moeilijker dan andere? In deze bijdrage wordt beschreven wat er al bekend is over dit onderwerp en wat we de komende jaren aan resultaten kunnen verwachten. Dit onderzoek is een samenwerking tussen de Koninklijke Auris Groep (dr. Britt Hakvoort en Wendy Bliekendaal), Universiteit Utrecht (prof. dr. Elise de Bree) en de Universiteit van Amsterdam (dr. Madelon van den Boer).
Naast het onderzoeken van de spellingsuitkomsten en foutpatronen is het belangrijk om te onderzoeken welke vaardigheden rondom geletterdheid en welke talige en cognitieve vaardigheden belangrijk zijn voor spelling. Dat biedt inzicht in de verwerving van spelling en ook van onderdelen die in het verwervingsproces kunnen worden geoefend. De literatuur over voorspellers van spelling biedt nog geen uitsluitsel. Er wordt bijvoorbeeld vaak aangenomen dat algemene woordenschat bepalend is voor de spellinguitkomsten. Er zijn aanwijzingen dat er een (beperkte) bijdrage is van woordenschat aan spellingvaardigheid [3], maar dat wordt niet in iedere studie gevonden [4,5]. Daarnaast lijkt ook morfologie een kleine bijdrage te hebben in sommige [4], maar niet in alle studies [5]. De bijdrage van leesvaardigheid en snel benoemen op spellinguitkomsten lijkt wel heel sterk te zijn [3,4,5]. Het is nodig om in grotere steekproeven de bijdragen van deze verschillende vaardigheden gezamenlijk te onderzoeken.
In 2020 zijn er voor dit onderzoek dictees en schrijfopdrachten afgenomen bij bijna 150 leerlingen met TOS en ruim 200 leerlingen zonder TOS. De leerlingen met TOS zaten in groep 7 of 8 van het speciaal onderwijs. De leerlingen zonder TOS zaten in groep 4 tot en met 7. Met deze data zullen we de komende jaren de volgende vragen beantwoorden:
Als we antwoord hebben op deze vragen, hebben we een beter inzicht in de spellingvaardigheden van kinderen met TOS in de bovenbouw van het basisonderwijs. Door de vergelijking met kinderen zonder TOS kunnen we straks concluderen of kinderen met TOS een ander soort interventie of alleen meer interventie nodig hebben. Als kinderen met TOS meer fouten maar geen ander soort fouten maken dan kinderen zonder TOS, hebben zij mogelijk meer instructie nodig. Als ze wel andere fouten maken en dus een kwalitatief verschil laten zien, dan is er mogelijk een ander soort instructie of andere spellingmethode nodig.
Heb je vragen, ideeën of suggesties over dit onderzoek? Mail ze dan naar Wendy, w.bliekendaal@auris.nl.
[1] Cordewener, K. A., Bosman, A. M., & Verhoeven, L. (2012). Specific language impairment affects the early spelling process quantitatively but not qualitatively. Research in Developmental Disabilities, 33(4), 1041-1047.
[2] Joye, N., Broc, L., Olive, T., & Dockrell, J. (2019). Spelling performance in children with developmental language disorder: A meta-analysis across European languages. Scientific Studies of Reading, 23(2), 129-160.
[3] Van Weerdenburg, M., Verhoeven, L., Bosman, A., & van Balkom, H. (2011). Predicting word decoding and word spelling development in children with Specific Language Impairment. Journal of Communication Disorders, 44(3), 392-411.
[4] De Bree, E. H., Lammertink, I., van Witteloostuijn, M., & Rispens, J. (in druk). Word-level spelling of children with dyslexia and developmental language disorder. Stem-, Spraak- en Taalpathologie.
[5] Werfel, K. L., Al Otaiba, S., Kim, Y. S., & Wanzek, J. (2021). Linguistic predictors of single-word spelling in first-grade students with speech and/or language impairments. Remedial and Special Education, 42(2), 118-128.
