Dit jaar was het thema van de jaarlijkse ASHA convention ‘Focus on the BIG PICTURE’. Het was geen gemakkelijke taak om het grote plaatje te zien op dit congres dat zo’n 3100 presentaties, workshops en seminars op het gebied van taal en gehoor telde. Ruim 14000 logopedisten, spraaktaalpathologen, audiologen, spraak-, taal- en gehoorwetenschappers en studenten van over de hele wereld wisselden kennis en ervaring uit van 9-11 november in Los Angeles.
Een voorbeeld van inclusief onderwijs kwam van Ali Steers, logopediste in Los Angeles, op het Chime Institute. Dit schoolinstituut is bekend om het model van inclusief onderwijs dat zij hanteren. De populatie van hun school representeert de demografie van de omliggende omgeving. Kinderen met speciale behoeften (20%), kinderen die zich normaal ontwikkelen en begaafde kinderen volgen binnen dezelfde klas onderwijs (80%). Elke klas wordt onderwezen in de vorm van co-teaching door een leerkracht speciaal onderwijs en een leerkracht voor regulier onderwijs. Extra ondersteuning van de leerkracht en begeleiding van leerlingen vindt altijd binnen de klas plaats, omdat verwacht wordt dat deze leerlingen daar tot leren komen. Leerlingen met extra behoeften worden zo minder geïsoleerd van leeftijdsgenoten en krijgen niet automatisch een stigma ‘anders’. Het team werkzaam op Chime instituut werkt naar het doel: toename van participatie van een leerling binnen zijn/haar algemene onderwijssetting (Giangreco, Prelock, Reid, Dennis, & Edelman, 2000).
Het verbeteren van de kwaliteit van het taalgebruik van professionals, hoe doe je dat? Casey O’Keefe en collega’s van de University of Wisconsin presenteerden hun project over taalgebruik van professionals die met jonge kinderen werken. Zowel logopedisten als leerkrachten uit regulier en speciaal onderwijs volgden seminars over taalontwikkeling en beginnende geletterdheid. Het is gebruikelijk binnen kleuterklassen om thema’s die al tientallen jaren worden aangeboden te blijven gebruiken. In één van de seminars leerden de professionals om na te denken over thema’s die buiten deze kaders gaan. Ook leerden ze een persoonlijk verhaal vertellen bij een thema om een wederzijds gesprek op gang te brengen in plaats van een typisch vraag-antwoord format in te zetten. Na het volgen van de seminars was de taak om het eigen taalgebruik in de klassensituatie te analyseren door een video-opname en transcriptie. Leerkrachten zich bewust maken van hun eigen taalgebruik werkt positief voor leerkrachten én hun leerlingen Voor veel deelnemers bleek dit een enorme eyeopener waardoor ze inzicht kregen in wat een subtiele verandering in je eigen taalgebruik teweeg kan brengen. De professionals kregen gericht feedback op hun gebruik van bijvoorbeeld pauzes, stiltes en grammatica. Naderhand is geëvalueerd of er een verandering teweeg was gebracht in hun eigen taalgebruik en dat van de kinderen in de klas. Hoewel de onderzoekers de gegevens nog verder analyseren, vertelden zij over een positieve verandering bij de professionals én bij de kinderen. Leerkrachten ervaren nu meer dan voor de deelname aan de seminars dat de leerlingen de taal van de leerkracht gebruiken om taal verder te ontwikkelen.
Al met al gaf ASHA ons een inkijk in hoe het (passend) onderwijs vorm krijgt aan de andere kant van de oceaan. Het werd al snel duidelijk dat men in de Verenigde Staten voor loopt op Nederland in het vormgeven aan inclusief onderwijs op reguliere scholen. Er werd tijdens de bovenstaande presentaties echter niet gesproken over speciale scholen zoals we die in Nederland hebben voor leerlingen met TOS of slechthorende/dove leerlingen. Voor dove leerlingen bestaan deze overigens wel. Vooralsnog lijkt het dat in Amerika kinderen met TOS voornamelijk op reguliere scholen onderwijs volgen. Ambulant dienstverleners komen hier niet aan te pas, maar een sleutelrol voor geslaagde begeleiding is weggelegd voor samenwerking tussen leerkracht en logopedisten. We kregen inzicht in zowel de belemmerende factoren als de succesfactoren voor samenwerking tussen professionals die werken met leerlingen met extra onderwijsbehoeften op gebied van spraak, taal (en/of gehoor). Bovendien was het inspirerend om ervaringen en initiatieven van collega’s te horen zoals het project over taalgebruik van professionals die met jonge kinderen werken. Het grote plaatje was soms moeilijk te overzien tijdens drie dagen congres. Desalniettemin heeft het mijn eigen samenwerking rondom leerlingen een waardevolle impuls gegeven. Ik merk bijvoorbeeld dat ik bewuster het gesprek aanga met de leerkracht over wat hij of zij nodig heeft om de leerling passend te kunnen begeleiden en ik laat mijn A4-tjes met handelingsgerichte adviezen (meestal) achterwege. Soms zit het hem juist in de kleine dingen in plaats van in het grote plaatje.
Over de auteur
Renate van den Berg studeerde Taal- en cultuurstudies aan de Universiteit Utrecht. Ze promoveerde aan de Universiteit Antwerpen in 2012. Momenteel werkt ze als spraak- en taaldeskundige bij Auris voor het aanmeldpunt Zeeland & Noord-Brabant en de ambulante dienstverlening Goes.
